19 Sep 2016 Voordelen van het Bevolkingsonderzoek Borstkanker wegen duidelijk op tegen de nadelen

Reactie op het opiniestuk van Dr. Veerle Piessens “Ik begrijp wél waarom vrouwen geen borstscreening willen”

Voordelen bevolkingsonderzoek wegen duidelijk op tegen de nadelen

Dr. Piessens haalt aan dat zij begrijpt dat 1/3 van de vrouwen niet deelneemt, en dat de reden daartoe een geïnformeerde keuze kan zijn, of een drempel tot deelname. Het Centrum voor Kankeropsporing (CvKO) kan dr. Piessens hier tot bepaalde hoogte in volgen, maar zou wel een nuancering willen geven m.b.t. de geïnformeerde keuze. De voordelen van het bevolkingsonderzoek wegen nog altijd op tegen de nadelen: recent wetenschappelijk onderzoek toont aan de preventieve screening in totaal meer dan 10.000 levens redt over een periode van 20 jaar.

Drempels tot deelname

Eigen onderzoek van het Centrum voor Kankeropsporing toont inderdaad aan dat vrouwen in (kans) armoede zich minder vaak preventief laten onderzoeken. En dit ondanks het feit dat het bevolkingsonderzoek volledig gratis is. Een ongelijke deelname aan de bevolkingsonderzoeken vergroot de kloof in ziektepreventie naargelang socio-economische status en kan mogelijk leiden tot een socio-economische ongelijkheid in stadium op moment van diagnose en overleving. Sensibilisatie op maat voor personen in (kans)armoede is aangewezen om de preventieve gezondheidskloof te dichten. Dr. Piessens haalt terecht aan dat vervolgonderzoeken niet gratis zijn. Vervolgonderzoeken zijn noodzakelijk om een definitieve diagnose te stellen indien de screeningsmammografie een afwijking vertoont. Het Centrum voor Kankeropsporing plant na te gaan of vrouwen in armoede minder vaak een vervolgonderzoek laten uitvoeren indien nodig. Vanaf 1 februari 2016 voorziet de wetgever een specifiek nomenclatuurnummer voor asymptomatische vrouwen met een sterk verhoogd risicoprofiel (zoals vrouwen met borstkanker). Dit geldt, ongeacht de leeftijd van de patiënt, zowel voor preventieve RX-mammografie, echografie van de borsten en NMR-scan van de borsten. Voor de vrouw zijn de onderzoeken dan gratis. Een mogelijke denkpiste is om dit ook door te trekken naar vrouwen met een positief screeningsresultaat.

Geïnformeerde keuze

Het bevolkingsonderzoek borstkanker is niet zaligmakend, zoals niets in de geneeskunde. Oproepen tot kritische evaluatie en kwaliteitsvolle uitvoering is altijd terecht. Dr. Piessens haalt terecht aan dat een screening zowel voordelen als nadelen heeft, en dat de afweging van die twee een persoonlijke keuze is. We vinden echter dat dr. Piessens zelf ook teveel de nadruk legt op één kant, zijnde de nadelen. Een recente analyse van het KCE toonde nogmaals aan dat de voordelen van screening groter zijn dan de nadelen.

Het is inderdaad zo dat overdiagnose en overbehandeling een nadeel van het bevolkingsonderzoek is. Maar de voordelen van een georganiseerd borstkanker-screeningsprogramma lijken de nadelen duidelijk te overschaduwen in de algemene bevolking. Recent hebben onafhankelijke onderzoekers van de UGent en de VUB onder leiding van de professoren Lieven Annemans (UGent) en Koen Putman (VUB) berekend hoe de baten en kosten van de bevolkingsonderzoeken zich tegenover elkaar verhouden. In totaal kunnen over een periode van 20 jaar naar schatting 10.700 overlijdens ten gevolge van kanker worden vermeden (respectievelijk 3.100, 1.300 en 6.300 voor baarmoederhals-, borst- en dikkedarmkanker). Doordat veel van die overlijdens zich op relatief jonge leeftijd voordoen resulteert dit in een winst van 69.000 kwaliteitsvolle levensjaren voor onze bevolking. Ook het IARC, WHO, de gezondheidsraad Nederland en het Independent UK panel on Breast Cancer screening kwamen tot dezelfde conclusie dat de voordelen van de screening opwegen tov de nadelen.

Het Centrum voor Kankeropsporing stelt dat het belangrijkste objectief van de gezondheidszorg – naast een langer leven – ook kwaliteit van het leven moet zijn. Bij screening trachten we een kanker vroegtijdig op te sporen vooraleer er klachten zijn. Hierdoor is de behandeling vaak minder ingrijpend en minder belastend. 75% van de borstkankers ontdekt in het Vlaams screeningprogramma wordt behandeld door een borstsparende ingreep, terwijl van de borstkankers die ontdekt worden buiten het screeningprogramma 40% behandeld wordt met een amputatie (mastectomie). Heel wat vrouwen hebben dus de mutilerende mastectomie (of volledig wegnemen van de borst) kunnen vermijden door deelname aan het bevolkingsonderzoek borstkanker.

Hoewel de voordelen dus opwegen tegen de nadelen, is een geïnformeerde keuze van groot belang, omdat iedereen eigen prioriteiten heeft. Daarom worden in de folder van de Vlaamse Overheid zowel de voor- als nadelen van deelname aan het bevolkingsonderzoek opgelijst. Elke vrouw heeft dus wel degelijk de kans om een eigen, geïnformeerde keuze te maken.

Perscontact:

Dr. Patrick Martens

Directeur Centrum voor Kankeropsporing vzw

Voor bijkomende vragen: 0479/901871

Over Centrum voor Kankeropsporing: Elk jaar krijgen 1,5 miljoen mensen in Vlaanderen een uitnodiging om zich preventief te laten onderzoeken op borstkanker, dikkedarmkanker en baarmoederhalskanker. Vroegtijdige opsporing vergroot de kans op genezing en beperkt de impact van de behandeling. Het Centrum voor Kankeropsporing organiseert de bevolkingsonderzoeken voor de Vlaamse overheid. Het verstuurt de uitnodigingen, bewaakt de kwaliteit, en informeert de bevolking objectief over voor- en nadelen van de bevolkingsonderzoeken.